Yaklaşık iki sene önce litre başına zarar eden süt üreticisinin süt veren hayvanlarını kesime göndermesiyle başlayan süreç, kırmızı ette önemli bir soruna dönüştü. Et fiyatları sadece yılbaşından bu yana yüzde 110’u aşkın zamlandı. Ocak ayında 300 TL civarında seyreden kıymanın kilosu mayıs ayına gelindiğinde 650 liraya kadar yükseldi. Ancak sektör temsilcilerinden edindiğimiz bilgilere göre, son 15 gündür toptan ve perakende kırmızı et fiyatlarında yüzde 8-10 civarında bir gerileme yaşanıyor. Bunun nedenlerine ilişkin Hürriyet’e bilgi veren Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Dr. Ahmet Yücesan, fiyat artışlarını önlemek amacıyla ithalata başlayan Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) müdahalesinin piyasadaki arzı artırınca fiyatlarda gerileme sağlandığını anlattı. Bir diğer neden de, fiyatların geldiği seviye sonrası tüketimin daralması.
TÜKETİM YÜZDE 35 DARALDI
Hürriyet’e konuşan İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci, “Fiyatlar yüzde 100’ün üzerinde artınca talep yüzde 30-35 civarında geriledi. Tüketimdeki daralmayla oluşan iş kaybı sonrası son 15 gündür fiyatlarda 35 TL ila 50 TL aralığında gerileme var. 40 senelik esnaf hayatımda ilk defa Kurban Bayramı öncesi et fiyatlarında gerileme görüyorum” dedi.
EN AZ 40 TL GERİLEDİ
ETBİR Başkanı Yücesan’ın verdiği bilgiye göre ise, son 20 gündür toptan karkas et fiyatları 380-390 liradan 340 liraya düştü. Perakende fiyatlarda ise durum şöyle: Sene başında kilosu 290-300 TL’den satılan kıyma, ocak ayında üç kez zamlanarak 400 liraya dayanmıştı. Şubat, mart ve nisan aylarında da ayda en az iki kez zamlanan kırmızı et fiyatları sonrası kıymanın kilosu 600-650 liraya ulaşmıştı. ESK’nın müdahalesi ve talepteki daralma sonrası fiyatlar 550-600 liraya düşmüş oldu. Kuşbaşının kilosu da 580-630 lira aralığına geriledi.
Dr. Yücesan, “ESK müdahale etmeseydi toptan karkas etin fiyatı 500 liraya kadar çıkardı. Hem bayram için kurbanlık hayvan ithal ediliyor hem de yavru, damızlık, süt hayvanı ithalatı yapılıyor. Haftada 80-100 TIR karkas et geliyor. Arzın düşük olduğu bir ortamda toplam tüketimin yüzde 20’si ithalatla sağlanmış oldu. Eğer piyasadaki arz dengelenmeseydi sadece tüketimdeki daralmayla fiyatlar gerilemezdi” diye konuştu.
‘BAYRAMA KADAR SÜRER’
Tüketimdeki düşüşün ve ESK’nın besilik hayvan ithalatının sürmesiyle Kurban Bayramı’na kadar kırmızı et fiyatlarının baskılanmaya devam edeceğini söyleyen Dr. Yücesan, bu baskılanmanın bayram sonrasına da sarkabileceğine işaret etti. Ancak Yücesan, yaz aylarıyla birlikte turizm sezonunun canlanmasıyla talebin yeniden artacağını; bunun da fiyatların tekrar yukarı yönlü ivmelenmesiyle sonuçlanacağını söyledi.
Uzmanlara göre, fiyatların uzun dönemde dengelenebilmesi için yurt içinde üretimin artması, üreticinin bu konuda desteklenmesi gerekiyor. Yücesan, “Son dönemde yem fiyatları enflasyonla paralel bir şekilde artarken kırmızı et üreticisinin en fazla zorlandığı maliyet canlı hayvan birim fiyatlarındaki yükseliş oldu. Buzağı fiyatları aşırı arttı. Çünkü o yavruyu doğuran anaç hayvanlar kesime gitti. Bu da kırmızı et fiyatlarını artıran en büyük neden oldu. Yurt içinde arzın artması gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.
VATANDAŞ YEREL MARKETLERE YÖNELDİ
KIRMIZI et fiyatlarının geldiği seviye sonrası kasapların satışları gerilerken, ESK’nın temin ettiği ithal etleri satan yerel marketlere talep yoğun. Ankara ve İstanbul’daki yerel marketler ESK ile yaptıkları işbirliği kapsamında kırmızı et fiyatlarını ramazan boyunca sabitleme kararı almışlardı.
Hürriyet’e konuşan İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER) başkanı Faruk Güzeldere, “Kıymalık etin kilosu 314 TL, kuşbaşılık etin kilosu ise 344 TL. Bu fiyatlarla piyasadaki fiyatlar arasında ciddi bir fark oluşunca tüketicinin yoğun bir talebi oldu. Et satışlarımız büyüdü” dedi. Güzeldere, fiyatları sabitleme kararını en az Kurban Bayramı’na kadar sürdürme kararı aldıklarını dile getirdi.
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci ise, “Esnafın son 3 aydır yüzde 30-35 civarında iş kaybı var. Kişi başı tüketim bir yılda yüzde 20-25’in üzerinde düştü” ifadelerine yer verdi.
